یادگیری زبان در دوران کودکی با سازوکارهایی همراه است که با بزرگ‌سالی متفاوت است. یکی از کلیدی‌ترین این سازوکارها تقلید است.

کودکان، به‌ویژه در سنین پایین، نه با تمرینات رسمی و آگاهانه، بلکه با مشاهده، گوش دادن و تکرار آنچه اطرافیان انجام می‌دهند، زبان را می‌آموزند.

این مقاله بررسی می‌کند که تقلید دقیقاً چطور در فرآیند یادگیری زبان دوم عمل می‌کند، چه جنبه‌هایی از زبان را در بر می‌گیرد، و چطور می‌توان آن را در محیط آموزشی مانند خانه‌های بازی یا کلاس‌های زبان کودکان به کار گرفت.

۱. تقلید به‌عنوان اولین ابزار یادگیری زبان در کودک:

از ماه‌های نخست تولد، نوزادان شروع به تقلید صداهای اطراف می‌کنند—از گریه‌های مادر گرفته تا لحن، آهنگ صدا، و بعدها واژگان. این تقلید صرفاً مکانیکی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از درک و مشارکت در ارتباط اجتماعی است.

در زبان دوم نیز، تقلید پایه‌ای‌ترین شیوه ورود کودک به دنیای واژگان و ساختارهاست.

✅ مثال: کودک وقتی معلمش می‌گوید “Let’s go!”، تنها با تکرار همان جمله، کم‌کم کاربرد آن را یاد می‌گیرد، بدون اینکه کسی مستقیماً دستور زبان را به او آموزش داده باشد.

۲. تقلید در سطوح مختلف زبان: صدا، واژه، جمله، و ریتم

تقلید تنها به بازتولید واژه‌ها محدود نمی‌شود. بلکه شامل چندین لایه است:

  • سطح صوتی (Phonological Imitation): تقلید تلفظ، آهنگ کلام، و لهجه.
  • سطح واژگانی (Lexical): تکرار کلمات جدید در موقعیت‌های مختلف.
  • سطح نحوی (Syntactic): ساختن جمله با الگو گرفتن از جملاتی که شنیده است.
  • سطح کاربردی-اجتماعی (Pragmatic): تقلید لحن، رفتار گفتاری و حتی موقعیت‌سنجی استفاده از عبارات.

📌 این فرآیند، یادگیری زبان را طبیعی‌تر و نهادینه‌تر می‌کند، چون از مسیر تکرار و تجربه می‌گذرد نه صرفاً آموزش رسمی.

۳. تقلید در بافت تعاملی و احساسی: نقش ارتباط انسانی

یادگیری از طریق تقلید تنها زمانی مؤثر است که کودک از نظر احساسی با الگوهای خود—معلم، والدین یا همسالان—ارتباط برقرار کرده باشد. ارتباط عاطفی، انگیزه‌ی تقلید را افزایش می‌دهد.

 🌱 مثال کاربردی: وقتی کودک عاشق معلمش باشد، بیشتر تلاش می‌کند تا مثل او صحبت کند. این اشتیاق درونی یکی از محرک‌های قوی یادگیری است.

۴. تقلید فعال در مقابل تقلید منفعل

تقلید منفعل: صرفاً شنیدن و تکرار.

تقلید فعال: کودک بعد از شنیدن یک جمله، سعی می‌کند با خلاقیت خودش از همان ساختار در جمله‌ای جدید استفاده کند.

🧠 مثال: بعد از شنیدن جمله‌ی “I like apples”، کودک می‌گوید: “I like bananas” یا “I like cars”.

این سطح از تقلید، نشانگر ورود به مرحله‌ی تولید زبان است و بسیار ارزشمند است.

۵. چطور در کلاس‌های زبان از تقلید به‌درستی استفاده کنیم؟

  • استفاده از آهنگ، شعر، و نمایش.
  • الگوسازی دقیق توسط مربی با تکرارهای ملایم و طبیعی.
  • ایجاد فرصت‌های تعاملی برای پاسخ‌گویی به جمله‌هایی مثل: “What’s your name?”, “Do you like…?”, “Can you…?”
  • تقلید حرکات همراه با زبان (Total Physical Response)

۶. خطرات تقلید نادیده‌گرفته‌شده در آموزش رسمی

اگر در روش‌های آموزشی فقط روی کتاب یا کاربرگ تمرکز شود، ظرفیت طبیعی تقلید در کودک به هدر می‌رود.

 ❗ کلاس‌هایی که فاقد تعامل، صدا، بازی، و الگوهای انسانی هستند، باعث افت انگیزه‌ی کودک و کند شدن فرآیند یادگیری زبان می‌شوند.

جمع‌بندی: تقلید، ابزاری غریزی، مؤثر و عمیق در یادگیری زبان دوم در کودکان است. والدین و مربیان با ایجاد محیطی سرشار از ورودی‌های غنی، تعامل عاطفی، و فرصت‌های طبیعی برای تکرار، می‌توانند از این ابزار بهره‌ی حداکثری ببرند.